"Tüstülü maşın" məntiqi
Bizim tənqidçi dostlarımızdan birinin çox incə bir ifadəsi var idi və o, həmin ifadənin adını "tüstülü maşın məntiqi qoymuşdu. Ondan soruşduq ki, "tüstülü maşın məntiqi" nə deməkdir? Deyirdi ki, mən qədimdən bir dərs öyrənmişəm və cəmiyyəti "tüstülü maşın məntiqi" ilə tanıyıram. Uşaq vaxtı bizim evimiz dəmir yolunun yaxınliğında idi. O vaxtlar dəmir yolu qatarları indiki kimi deyildi. Mən görürdüm ki, qatar dayanacaqda saxlayanda uşağlar onun ətrafına yığışır, ona tamaşa edir və öz-özlərinə: "Gör nə təəccüblü varlıqdır?!" - deyirlər. Məlum idi ki, ona böyük ehtiram bəsləyirdilər. Qatar orada dayandığı müddət ərzində ona böyük ehtiram, təəccüb və heyrətlə baxırdılar. Yavaş-yavaş qatarın hərəkət vaxtı yaxınlaşırdı və qatar yola düşürdü. Qatar elə ki yola düşürdü, uşaqlar qaçıb bir daş götürür ve qatara hücum edirdilər. Mən təəccüb edirdim ki, əgər bu qatara daş vurmaq lazımdırsa, bəs onda nə üçün dayananda ona balaca bir qum dənəsi da atmırlar? Ya əgər ona heyrətlə baxmaq lazımdırsa, onun daha heyrətli vaxtı hərəkət edəndədir.Bu mənim üçün bir müəmma olaraq qalırdı. Nəhayət, böyüyüb cəmiyyətə daxil oldum və gördüm ki, bu, bizim ümumi həyat qanunumuzdur. Kim ki hərəkətsizdir, sabitdir ona ehtiram olunur, amma elə ki yola düşdü və bir addim atdı, nəinki heç kəs ona kömək etmir, hatta ona tərəf daş atılır.Bu, ölü cəmiyyətin nişanəsidir. Amma diri cəmiyyətsükut edənə deyil, yalnız danışana, sakit dəyanana deyil hərəkət edənə, xəbərsizə deyil, xəbərdara ehtiram edir !
