Menstruasiya Ağrıları (Dismenore): Niyə Baş Verir və Onunla Necə Mübarizə Aparmalı?
Aybaşı dövrü qadın sağlamlığının ən təbii və vacib mərhələlərindən biridir. Lakin bu dövr bəzən fiziki narahatlıqlar, xüsusilə də qarın və bel nahiyəsindəki sancı və ağrılar ilə müşayiət oluna bilər. Tibb dilində bu hal "dismenore" adlanır və qadınların böyük bir hissəsi tərəfindən yaşanır. Menstruasiya sancısı həm fiziki, həm də emosional rahatlığı poza bilər. Bu bloqda sizə dismenorenin səbəbləri, simptomları və ağrıların azaldılması yolları haqqında ətraflı məlumat verəcəyik.
Dismenore nədir?
Dismenore – aybaşı zamanı qarın alt hissəsində və ya beldə hiss olunan ağrılardır. Bu ağrılar adətən menstruasiyadan 1–2 gün əvvəl başlayır və 2–3 gün ərzində tədricən azalaraq yox olur. Bu hal çox qadın üçün normaldır, lakin bəzən ağrılar o qədər güclü olur ki, gündəlik həyatı çətinləşdirə bilər.
Menstruasiya ağrıları niyə yaranır?
1. Prostaqlandin hormonlarının artması Aybaşıdan əvvəl uşaqlığın daxili qişası – endometrium – "prostaqlandin" adlı maddələr ifraz edir. Bu maddələr uşaqlıq əzələlərinin yığılmasına səbəb olur ki, qan və toxumalar bədəndən xaric olsun. Lakin bu hormonların miqdarı çox olarsa, əzələlər həddindən artıq yığılır və nəticədə göynədici, sancılı ağrılar yaranır. Bu sancılar adətən qarın, bel və hətta ayaqlara yayılan kramp formasında olur.
2. Uşaqlıq damarlarının sıxılması Uşaqlıq çox güclü yığıldıqda, onun qan damarları da sıxılır və toxumalara gedən oksigen azalır. Bu qısa müddətli hipoksiya (oksigensizlik) vəziyyəti yaradaraq, ağrı reseptorlarını aktivləşdirir. Nəticədə bədəndə diskomfort və sancılar yaranır.
3. Sinir sisteminin həssas reaksiyası Bəzi qadınlarda sinir sistemi prostaqlandinlərə daha həssas olur. Bu zaman ağrılar daha şiddətli hiss edilir və başgicəllənmə, ürəkbulanma, yorğunluq kimi əlavə əlamətlər də müşahidə oluna bilər.
Menstruasiya ağrıları nə zaman narahatedici ola bilər?
Aybaşı ağrıları normal bir fizioloji proses olsa da, bəzi hallarda ciddi sağlamlıq problemlərinin əlaməti ola bilər. Aşağıdakı hallarda diqqətli olmaq və ginekoloqa müraciət etmək vacibdir:
- Ağrılar gündəlik fəaliyyətinizə mane olursa, məsələn, məktəbə, işə getməkdə çətinlik yaşayırsınızsa;
- Ağrı dərmanları təsir etmirsə və rahatlama olmursa;
- Aybaşıdan kənar dövrlərdə də ağrılar varsa, bu qeyri-adi bir hal ola bilər;
- Ağrılar ayaqlara və ya bağırsaqlara yayılırsa, bu artıq sadə dismenore deyil, endometrioz, yumurtalıq kistləri və ya mioma kimi ginekoloji problemlər ola bilər.
Bu simptomlardan hər hansı biri varsa, vaxt itirmədən həkim müayinəsi tövsiyə olunur.
Menstruasiya ağrılarını necə azaltmaq olar?
Aybaşı dövrünü daha rahat keçirmək üçün bir sıra sadə və effektiv üsullar mövcuddur:
- İsti su torbası ilə qarın ətrafını isitmək əzələlərin rahatlaşmasına və qan dövranının artmasına kömək edir.
- Yüngül idman hərəkətləri və yoga ağrını azalda, sinirləri sakitləşdirə bilər.
- Ibuprofen kimi NSAİİ (iltihabəleyhinə qeyri-steroid preparatlar) prostaqlandinlərin təsirini azaldaraq ağrını minimuma endirə bilər.
- Ginekoloqun təyin etdiyi doğum nəzarət dərmanları hormonal balansı nizamlayaraq ağrının qarşısını ala bilər.
- Rahatlıq və istirahət, düzgün yuxu rejimi və stressin minimuma endirilməsi də ümumi vəziyyəti yaxşılaşdırır.
- Bəzi qadınlara bitki çayları (məsələn, çobanyastığı və ya zəncəfil çayı) da sakitləşdirici təsir göstərə bilər.
Qadın sağlamlığına diqqət edin
Unutmayın ki, menstruasiya ağrılarının hər kəsdə eyni şəkildə keçməsi mümkün deyil – bu, fərdi bir təcrübədir. Lakin ağrı sizi həyat keyfiyyətinizdən məhrum edirsə, buna laqeyd yanaşmaq düzgün deyil. Sağlam bədən və rahat həyat üçün bədəninizi dinləyin, ağrının səbəbini araşdırın və zərurət olduqda peşəkar dəstək almaqdan çəkinməyin.
